پاسخ های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی توت فرنگی رقم’سلوا ‘به زمان محلول پاشی نیتریک اکساید و سالیسیلیک اسید در شرایط شوری

نیتریک اکساید و سالیسیلیک اسید می¬توانند سبب کاهش اثر شوری در گونه¬های مختلف گیاهی شوند. در بسیاری از پژوهش¬ها اثر احتمالی زمان کاربرد نیتریک اکساید یا سالیسیلیک اسید (قبل، همزمان و بعد از آغاز تنش) مورد مطالعه قرار نگرفته است. برای برآورد اثر شوری و زمان کاربرد نیتریک اکساید یا سالیسیلیک اسید بر توت فرنگی رقم سلوا، این پژوهش در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در شرایط گلخانه انجام گرفت. بوته¬های دختری به خوبی ریشه¬دار شده در گلدان¬های پلاستیکی 3 لیتری پر شده با مخلوط پیت وپرلایت (1:1) در شرایط گلخانه کاشته شدند. پس از استقرار گیاهان، برای آزمایش اول آن¬ها به ده گروه تقسیم شدند: شاهد، گیاهان تحت تنش 40 میلی مولار شوری، گیاهانی که با محلول 50 و 75 میکرومولار نیتریک اکساید محلول پاشی شدند و گیاهانی که تحت تنش 40 میلی مولار شوری با محلول 50 و 75 میکرومولار نیتریک اکساید در سه زمان متفاوت محلول پاشی شدند: الف) یک هفته قبل ب) همزمان و ج) یک هفته بعد از آغاز تنش شوری و برای آزمایش دوم به گونه مشابه ده گروه دیگر از گیاهان انتخاب شدند: شاهد، گیاهان تحت تنش 40 میلی مولار شوری، گیاهانی که با محلول 5/0 و 1 میلی مولار سالیسیلیک اسید محلول پاشی شدند و گیاهانی که تحت تنش 40 میلی مولار شوری با محلول 5/0 و 1 میلی مولار سالیسیلیک اسید در سه زمان متفاوت محلول پاشی شدند: الف) یک هفته قبل ب) همزمان و ج) یک هفته بعد از آغاز تنش شوری. نتایج نشان داد که تنش شوری سبب کاهش در وزن تر و خشک ریشه و شاخساره، سطح برگ، میزان کلروفیل برگ ها، تعداد گل آذین ها، طول، قطر و وزن میوه، tss، غلظت ویتامین ث میو ها، میزان آب نسبی برگ ها، نسبت fv/fm، نشاسته برگ ها و اختلال در جذب عناصر ماکرو و میکرو شد. از کیفیت عطر میوه کاسته شد زیرا ethylbutanoate یک پنجم نمونه های شاهد بود. کاربرد نیتریک اکساید و سالیسیلیک اسید در هر دو غلظت و همه زمان های کاربردی سبب کاهش اثر شوری بر گیاهان شد اگرچه زمان کاربرد این دو، مهم بود. گیاهانی که با نیتریک اکساید (بدون توجه به سطح آن) یک هفته پیش از آغاز تنش شوری تیمار شده بودند، میزان بالاتری از وزن تر و خشک ریشه و شاخساره، سطح برگ، کلروفیل، تعداد گل آذین، تعداد گل در گل آذین، غلظت آنتوسیانین و پلی فنل میوه ها، پرولین برگ، میزان کلسیم شاخساره و سدیم کمتر ریشه را نشان دادند نسبت به گیاهانی که یک هفته پس از آغاز تنش شوری با محلول نیتریک اکساید تیمار شدند. همچنین گیاهانی که با محلول سالیسیلیک اسید (5/0 یا 1 میلی مولار) یک هفته پیش از آغاز تنش، تیمار شده بودند میزان بالاتری از کلروفیل، سطح برگ، تعداد گل آذین، میزان پلی فنول میوه ها، فعالیت آنزیم های سوپر اکسید دسموتاز، گلوتاتیون ردکتاز، و میزان نسبی آب برگ را نشان دادند در مقایسه با گیاهانی که یک هفته پس از آغاز تنش شوری با محلول سالیسیلیک اسید (5/0 یا 1 میلی مولار) تیمار شدند. تغییرات در جذب عناصر غذایی، افزایش فعالیت آنتی اکسیدانت های آنزیمی و غیر آنزیمی و اثر احتمالی بر دیگر هورمون های درونی گیاه مانند پلی آمین ها از دلایل این اثرات می باشد. پس به نظر می رسد که پیش تیمار گیاهان با نیتریک اکساید و سالیسیلیک اسید راهکار بهتری باشد چون گیاهان نسبت به شوری با مکانیسم های یاد شده، مقاوم تر می شوند. کاربرد نیتریک اکساید یا سالیسیلیک اسید پس از آغاز تنش می تواند به گیاهان کمک کند اما از آنجا که شوری به گیاهان صدمه زده است، کاربرد این دو ماده می تواند سبب حفظ شرایط موجود و جلوگیری از وخامت بیشتر و حتی اندکی بهبود گردد.